Η χοληστερόλη είναι σημαντικό λιπώδες συστατικό των μεμβρανών όλων των κυττάρων, το οποίο παράγεται κυρίως από το ήπαρ, ενώ ένα αρκετά μικρότερο ποσοστό είναι εξωγενούς προέλευσης, προέρχεται δηλαδή από τη διατροφή. Είναι αναγκαία για τον οργανισμό, αφού αποτελεί πρόδρομη ουσία μιας σειράς ορμονών. Επίσης ένα από τα παράγωγά της (7-διυδροχοληστερόλη), μετατρέπεται σε βιταμίνη D με την επίδραση του ηλιακού φωτός στο δέρμα.
Η χοληστερόλη δεν απαντάται σε τρόφιμα φυτικής προελεύσεως ,τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη είναι κυρίως τα εντόσθια, τα αβγά, το κόκκινο κρέας, τα θαλασσινά και το βούτυρο.Παρ’ όλα αυτά αυτά η χοληστερόλη που περιέχουν αυτά τα τρόφιμα, δεν επηρεάζει τη χοληστερόλη του αίματος στο βαθμό που πιστεύαμε. Έχει αποδειχθεί ότι άλλου είδους λίπη, όπως για παράδειγμα τα κορεσμένα ή τα trans λιπαρά, επηρεάζουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τη χοληστερόλη του οργανισμού μας. Η ύπαρξη υψηλών επιπέδων χοληστερόλης συνιστά έναν από τους βασικούς προδιαθεσιακούς παράγοντες για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου.Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης ενοχοποιούνται για τη στένωση του αυλού των στεφανιαίων αρτηριών. Το λιπώδες συστατικό της χοληστερόλης μαζί με άλλα συστατικά, εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων, δημιουργώντας αθηρωματικές πλάκες. Οι αθηρωματικές πλάκες κατακάθονται στα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών με αποτέλεσμα να εμποδίζουν τη ροή του αίματος προς την καρδιά.
Φυσιολογικές τιμές
- ολική χοληστερίνη μέχρι 220 mg/dl
- LDL ή κακή χοληστερίνη ανάλογα με το το άτομο είναι
– <160 mg/dl όταν ΔΕΝ συνυπάρχει νόσος
– <130 mg/dl όταν υπάρχει υπέρταση,είναι καπνιστής ή είναι και παχύσαρκος
– <100 ή 70 mg/dl για άτομα με διαβήτη ή άτομα που έχουν πάθει εγκεφαλικό ή έμφραγμα - τριγλυκερίδια μέχρι 150 mg/dl
- HDL ή καλή χοληστερίνη
– >50 mg/dl για τις γυναίκες
– >40 mg/dl για τους άντρες
Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, είναι:
- Ηλικία (άνδρες > 45 ετών, γυναίκες > 55 ετών)
- υψηλή χοληστερόλη
- Κάπνισμα
- Αρτηριακή υπέρταση (πάνω από 140/90 mmHg)
- Χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας
- Σωματικό βάρος πέραν των φυσιολογικών ορίων
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Κληρονομικότητα
Όσο πιο πολλούς παράγοντες κινδύνου έχει κάποιος, τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχει να νοσήσει.
Διατροφικοί παράγοντες
- Χαμηλή κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων
- Χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
- Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ
- Υψηλή κατανάλωση αλατιού
Μείωση της χοληστερόλης κατά 1%, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου κατά 2%.
Ενδεικτικά, έχει βρεθεί πως ακόμη και μικρή απώλεια βάρους, της τάξης των 5 κιλών, μπορεί να επιφέρει μείωση των τιμών ολικής χοληστερόλης, LDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων.
Όσον αφορά τη σωματική δραστηριότητα, έχει αποδειχτεί ότι ο συνδυασμός δίαιτας και άσκησης όχι μόνο μειώνει την LDL χοληστερόλη πιο αποτελεσματικά (μείωση των επιπέδων της στο αίμα έως 20%) απ’ ό,τι από μόνη της η διατροφή, αλλά διατηρεί ή και αυξάνει την HDL χοληστερόλη (έως 18%), μεγιστοποιώντας έτσι το θετικό αποτέλεσμα. Το περπάτημα επί 30 λεπτά, πέντε φορές την εβδομάδα, συμβάλλει σε σημαντική μείωση της LDL χοληστερόλης, ενώ αυξάνει κατά 10% την HDL χοληστερόλη. Επίσης, η άσκηση συμβάλλει στη διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος και στην αποφυγή της παχυσαρκίας και κατά συνέπεια ρύθμιση του λιπιδαιμικού προφίλ.
Τροφές που βοηθούν φυσικά την μείωση της χοληστερόλης
Τα φυτά δεν περιέχουν χοληστερόλη και έχουν συνήθως χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, οπότε τα φρέσκα λαχανικά και άλλα τρόφιμα φυτικής προέλευσης πρέπει να αποτελούν το βασικό μέρος της διατροφής σας για την μείωση της χοληστερόλης.
- Δημητριακά βρώμης πρωινού
- Ψωμί που παρασκευάζεται με τουλάχιστον 50% αλεύρι, ή πίτουρο βρώμης
- Φασόλια, ρεβίθια, φασόλια ,φακές
- Λαχανικά πλούσια σε διαλυτές φυτικές ίνες όπως σπανάκι, μπάμιες, μελιτζάνες, γλυκοπατάτα και φρούτα όπως εσπεριδοειδή και μάνγκο
- Αμύγδαλα, φιστίκια, καρύδια, κάσιους (πάντα ανάλατα)Μην αμελείτε τις εξετάσεις αίματος
Oι τακτικές εξετάσεις μπορεί να αποβούν πολύ χρήσιμες στην έγκαιρη διάγνωση της αυξημένης χοληστερόλης στο αίμα, αλλά και των επιπέδων της «καλής» HDL και της «κακής» LDL χοληστερόλης.Στατιστικά ελληνικά δεδομένα δείχνουν ότι το 44% των Ελλήνων έχουν υψηλή χοληστερόλη, ενώ 7 στους 10 δεν το γνωρίζουν. H γνώση επομένως είναι το πρώτο βήμα για την μείωση του κινδύνου προβλημάτων υγείας που συσχετίζονται με την δυσλιπιδαιμία.
ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΑΝΑ. ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ,Msc